2020 yılında 45 milyar dolar olan franchise sektörünün pazar büyüklüğünün 2021 yılında 50 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Sektör, bu süreçte aldığı yaraları franchise şubelerine verdiği reklam, franchise giriş bedeli indirimi, royalty ücreti, paket servisi gibi desteklerle sarmaya çalışıyor. Kapak haberimizde, franchising veren markaların desteklerini ve büyüme hedeflerini araştırdık.
Pandemi nedeniyle özellikle yeme içme sektörü büyük bir yara aldı. Bu süreçten küçük esnaf oldukça olumsuz etkilenirken, franchise şubeler ise genel merkezden verilen desteklerle ayakta kalmaya çalıştı. Vaka sayısının artması nedeniyle kısıtlamalar yeniden hayatımıza girerken, bu süreçte kapalı olarak kalan restoranlar için de çeşitli önlemler alındı. Birçok marka franchise şubelerine reklamdan franchise giriş bedeline, royalty ücretinden paket servise kadar pek çok konuda destekler veriyor. Sektör, pandemi sürecinde aldığı yaraları sarmaya çalışıyor. Öte yandan bu olumsuz tabloya rağmen, sektör büyüme hedeflerini korumaya çalışıyor. 2020 yılında 45 milyar dolara ulaşan franchise sektörünün pazar büyüklüğünün 2021 yılında 50 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 250 binden fazla kişiye istihdam sağlayan franchising ekosistemine 2020 yılında 15 binden fazla girişimci katıldı. Türkiye'deki _ v4lTIIV EML4K Katkılarıyla zincir işletmelerin sayısı 3 bin 500'e, zincir işletmelere bağlı şube sayısı ise 65 bine ulaştı. YENİLİKÇİ İŞ MODELLERİ Franchise veren markalar pandemi sürecinde tüketici alışkanlıklarındaki değişimi izleyerek konsept ve iş modellerini geliştirdi. Yeni döneme hitap edebilecek birçok unsuru devreye soktu. Teknolojiye uyum sağlamak zorunda olan markalar, müşterilerine ulaşmak için geleneksel satış yöntemlerinden farklı bir alışveriş sistemini sunmak zorunda kaldı. Alışverişte ortaya çıkan bu farklılaşma ve satın alma biçimlerindeki değişimle şirketler, konsept güncelleme, ürün çeşitlendirmesi, hizmet kalemlerini güncellemek gibi birçok yeniliğe ve farklılığa odaklandı. Yeme içme sektöründe restoranların paket servis alışkanlıklarındaki artışı gözlemlerken, sadece paket servis mantığı ile çalışan hayalet mutfak konseptlerinin de hızla arttığını görüyoruz. Bununla birlikte katma değerli ürünler ile menüler üreten _HANGİ ŞİRKET NE DESTEĞİ VERİYOR?_ Açılması (1-9) Franchise hedeflenen Şirket adı şube sayısı şube sayısı Verilen destekler 1 Oses 1.102 250 Online satış kanallarında yapılan merkezi anlaşmalar sonucunda şubelerden alınan komisyon oranlarında bir aüşüş sağlandı. Şubenin her siparişinde kesilen komisyon oranı düştü. Buna ek olarak online satış kanallarını kullandıklarından dolayı şubelerden alınan aylık ücret yine görüşmeler sonucunda kaldırıldı. 2 Yataş 357 150 Ulusal reklamlarına devam ediyor. Ayrıca franchise'lara bölgesel reklamlar kampanyalar, sosyal medya tanıtımları, açık hava ve yerel medya alanlarında reklam desteği veriyor. 3 Çiğköftem 320 150 Mart ayından bu yana tüm ürün gruplarında iskonto yaptı. Online sipariş platformlarıyla kurumsal iş birliği süreçlerini hızlandırarak paket servise teşvik edecek aktiviteleri artırdı. 4 Mado 315 20 İşletmelere ödeme erteleme desteği veriliyor. 5 Otorapor 270 80 Dijital pazarlama ve merkezden araç yönlendirme destekleri sağlanıyor. 6 Pilot Garage Oto Ekspertiz 254 96 Şubelere özellikle reklam ve tanıtım açısından TV, radyo, Google ads. ve tüm sosyal mecralarda, ayrıca PR tarafında oldukça güçlü destekler veren şirket ödemeler konusunda esneklik sağlayarak şubelerin bu dönemi daha az stresle atlatmalarına yardımcı oldu. 7 Tavuk Dünyası 189 34 Zarar eden şubelere ciro prim ve reklam desteği verildi. Zayi olan ürünler iade alındı. Borçlarla ilgili olarak vadelendirmeler yapılırken, çek varsa bunlar yazdırılmadı ve toplandı. Şubeler yeniden faaliyete geçirdikten sonra, bu sürecin ilk ürünleri bayilere ücretsiz olarak gönderildi. 8 Bayram Efendi Osmanlı Kahvecisi 187 15 Şubelerde maske, eldiven, siperlik gibi gerekli materyallerin bulundurulması, dezenfektan ürünlerinin tedariğinin sağlanması, tedarik ağının iyileştirilmesi, dönemsel kampanya ürünleriyle franchise yatırımcılarının finansal olarak desteklenmesi, pandemi standartlarının kontrolünün sağlanması konusunda destekler veriyor. 9 b-fit 160 20 Girişimcilere online satış eğitimleri verildi. Şubelerin web sitesi üzerinden online diyet ve spor satışları desteklendi. Aylık sabit ödemelerinin tutarlarında indirim ya da ötelemeler yapıldı. Franchise giriş maliyetlerinde ödeme tutarında ve ödeme vadelerinde destekleyici ödeme planları hazırlandı.
HANGİ ŞİRKET NE DESTEĞİ VERİYOR? Açılması (10-17) Franchise hedeflenen Şirket adı şube sayısı şube sayısı Verilen destekler 10 Pasaport Pizza 160 35 Bayiler için aylık ciro hedefli satış, reklam, eğitim, hukuk gibi tüm operasyonel ve lojistik destek genel müdürlük tarafından sağlanıyor. Pandemi döneminde artan online yemek siparişlerinde öne çıkmak için sosyalmedya ve açık hava reklamlarına ağırlık verildi ve bu doğrultuda kampanyalar yapıldı. 11 Euromaster 150 10 Hijyen kurallarını pandemi döneminde artırarak Covid-19 için gereken tüm hijyen önlemlerini ve malzemelerini bayilere sağlıyor. Maske, dezenfektan olmak üzere şirket içi eğitimler düzenleyerek, hem şubelerde mevcut çalışanların hem de yeni başlayanların konuyla ilgili bilgi sahibi olmaları sağlanıyor. 12 Realty World 120 50 Online eğitim online yetki sözleşmesi, online toplantı, ödemelerde yüzde 50'ye yakın indirimli Kur konularında destek verdi. 13 Kelebek Mobilya 108 33 Online satış ve pazarlama kanallarında destek sağlıyor. Online satış altyapısını yurtdışı bayilere de entegre ederek temassız satıs yapabilme, mağazaları sanal olarak gezme ve bu sanal gezinti esnasında satış temsilcilerinden online canlı destek alınması gibi destekler veriyor. 14 Altın Emlak 105 30 Danışman kazandırma ve tutundurma konusunda bu dönemde çeşitli destekler verildi. Ayrıca belli dönemlerde ödenti indirimleri yapıldı. 15 Bereket Döner 96 15 Mülk sahipleri ile bire bir iletişime geçerek kira indirimleri aldı. Peşin alımlarda yüzde 5 ilave iskontolar yapıldı. Royalty alınmıyor. Paket servis konusunda merkez desteği oldu, ayrıca çeşitli kampanyalar ile şubelerin satışları artırılmaya çalışıldı. Bir miktar bedelsiz meşrubat desteği yapıldı. 16 Liftle Caesars 93 15 Ödeme öteleme, destek primi, hammadde alanlarında indirim gibi pek cok destek verdi. SGK KDV indirimi ve kısa çalışma ödeneği gibi desteklerle ilgili konularda uzman desteği sunau. 2020 ve 2021 yılları için 40 bin dolar olan isim hakkı ücretini 50 bin TL'ye indirdi. 17 Gönül Kahvesi 79 15 Eğitim, denetim, marka disiplini desteği verildi. Royalty ve marka tanıtım, geliştirme bedellerinde iyileştirmeler yapıldı. TARKAN ANDER/JLL TÜRKİYE EŞ CEO'SU "İnsan odaklı ve hızlı olmak öne çıkıyor" "2021 yılında bizim beklentimiz; özellikle aşılama sürecinin tamamlanması, normalleşmenin önemli ölçüde gerçekleşmesi. Bu dönemde biriken ve hatta yeni oluşabilecek sermayenin, kendine yeni alanlar yaratma konusundaki potansiyel çabası, pazarın etrafındaki finansal koşulların iyileşmesinden kaynaklı fırsatların öne çıkması gibi faktörler, franchise pazarında önemli bir iştaha yol açabilir. Hijyenin ön planda olduğu, açık alanların değerinin arttığı, teknolojiyi daha yaygın ve etkin kullanıma ekspres geçişin yarattığı yeni müşteri alışkanlıkları, lojistik ve teknolojik altyapısında sağlamlık öne çıkan trendler olacak. Özetle sağlıklı, teknolojik, insan odaklı, daha basit ve hızlı olmak, öne çıkan trendler şu anda ve buna uygun veya kendisini buna adapte olabilmiş markaların potansiyeli yükselecektir." özellikli restoranlar, tüketicinin evde hazırlayıp tüketebileceği şekilde birçok ürününü paketli hale getirerek satış kanalına sunuyor. Yöresel ürünler, paketli sebze-meyveler, organik ürünler, glütensiz ürünler gibi birçok ürüne, tüketici daha hızlı ulaşabiliyor. Franchise sistemi yeni dönemde de büyümek isteyen markaların en çok tercih edeceği sistem olmakla birlikte, yenilikçi iş modelleri gün geçtikçe artıyor ve girişimcinin dikkatini çekiyor. DİJİTALLEŞME ÖNE ÇIKTI Her sektör gibi franchise veren markaların da pandemiden oldukça etkilendiğini belirten Franchising Derneği (UFRAD) Başkanı Mustafa Aydın, bu dönemde daha az personel ile kaliteden ödün vermeyen işletmelerin, yatırımcılar tarafından talep gördüğünü ifade ediyor. Pandemi öncesinde en iyi kalite ve hizmetle yatırımcıları yakalayabilen şirketle Franchise için kritik öneriler ¦ Marka vaatlerini iyi inceleyin. ¦ Tüketici beklentileri ile inşa edilmiş markaları tercih edin. ¦ İş modelinin kolay yönetilebilir olması, tedarik gücü, merkezin verdiği desteklere dikkat edin. ¦ Yatırım geri dönüş süresi ile doğru orantılı olarak yatırım bütçesini değerlendirin. ¦ Teknolojik altyapı, uygulamalar, online satış yatırıma değer katan kriterler olarak çıkıyor. Yatırım yapmadan önce bu konuları araştırın. 19.00'a kadar hizmet verebiliyor. Özellikle garson, barista, aşçı gibi meslek alanlarında iş artışı yaşanacağını öngörüyoruz." KİŞİSEL GÜVENLİK ÖN PLANDA Elbette tüm bu değişimlerin arkasında tüketicinin davranış değişiklikleri var. KPMG Türkiye perakende sektöründe 2020 görünümünü ve 2021 beklentilerini araştırdı. 'Kişisel güvenliğe öncelik vermek' ve 'birikim yapmak' yeni tüketici davranışları olarak öne çıktı. Rapor, pandemi ve aşıyla ilgili belirsizlikler nedeniyle dünya genelinde kişisel sağlık ve güvenlik endişelerinin devam ettiğini bu nedenle 2020'de değişen tüketici davranışlarının bu yıl da aynı şekilde devam etmesinin beklendiğini ortaya koyuyor. Rapora göre tüketici, 'acil ihtiyaç' kategorisi dışındaki harcamalara mesafeli tutumunu sürdürecek, kişisel güvenliği için evde kalmaya ve birikim yapmaya öncelik verecek. KPMG Türkiye Perakende ve Tüketici Ürünleri Sektör Lideri Gökhan Kaçmaz, hem pandemi hem teknoloji nedeniyle değişen tüketici davranışlarının kalıcı dönüşümlere sebep olduğunu söylüyor. Kaçmaz, 2020 yılında kişisel güvenlik kaygılarının evde kalmayla birlikte tedarikçi seçimi ve satış kanalı tercihini de etkilediğini vurguladı. Kaçmaz, "Tüketiciler, Covid -19 sürecinde kişisel güvenliklerine öncelik verdi. Tüketiciler daha seyrek alışveriş yapıyor, kişisel güvenlik ihtiyacı düşen harcama trendinin itici güçlerinden birisi olarak ön plana çıkıyor. Tüketiciler önümüzdeki 6-12 aylık dönemde gelirlerinde düşüş yaşamayı bekliyor ve bu nedenle harcama yapmak yerine birikim yapmayı tercih ediyorlar. Satın alma tercihleri ve seviyeleri de öngörülebilir gelecekte daha kısıtlı kalacak. Tasarruf yapmak artık bir numaralı öncelik" diyor. 2021 yılında maliyet optimizyonu, verimlilik ve dijitalleşmeye odaklanan şirketler bir yandan da mağazalaşmaya devam ediyor. Mağaza satışlarında yaşanan düşüşe rağmen cadde mağazalarına olan talebin artması ve kiralarda yaşanan fırsatlar nedeniyle perakende sektöründe mağaza sayıları artıyor. Gelirlerin korunması için bir diğer önemli konu ihracatın artırılması. Kur artışlarını fırsata çevirmeye çalışan şirketler, yurtdışı satışlarına yoğunlaşmış durumda.HANGİ ŞİRKET NE DESTEĞİ VERİYOR? Şirket adı Franchise şube sayısı Açılması (18-28) hedeflenen şube sayısı Verilen destekler 18 Mobil 1 Çenter 75 10 Dezenfektan kiti, mesafe kurallarının belirlenmesi, maksimum kabul sayısı tavsiyeleri ve bilgilendirme afişlerinin hazırlanmasını konusunda destek olan şirket, haziran ayında seyahat kısıtlamalarının kalkmasıyla birlikte tüketicilere yönelik dijital kampanyalar yaptı. 19 Chef Börek 65 35 Şubelerden ciro payı almayan şirket, pandemi sürecinde ödemelerde de esneklik gösteriyor. 20 Auto King 56 25 Ücretsiz dijital pazarlama ve tanıtım desteği veriyor. 21 Neşve 40 10 Yeni yatırımcılardan franchise giriş bedeli talep edilmiyor. Mevcut şubelere ürün desteği ve ödeme kolaylıkları sağlanıyor. 22 BigChefs 37 9 Pandemi dönemine özel franchise'lardan belirli bir dönem ödeme almayarak desteklerini sürdürdü. Devam eden süreçte ise şubelerin ciroları oranında indirimli ödemeler almaya devam etti. 23 Zühre 28 12 Dijital pazarlama yatırımları ve dijital pazarlamaya harcadığı bütçeyle bayilerini destekliyor. Ürünlerini hızlı bir operasyon ile teslim ederek rekabet avantajı seviyor. 24 Wafflecı Akın 27 5 Aylık royalty ücreti almıyor. Online pazarlama desteği veriyor. Ödemelerde kolaylık sağlıyor. 25 AutoGrouppe 26 24 Yeni yatırımcılar için 12 ay boyunca yüzde 0 faiz veya 60 aya kadar vade seçenekleri sunuldu. Yine bu dönemde yedek parça ödeme süreleri uzatıldı. 26 Otomerkezi.net 25 15 Dönemsel olarak ciro primi muafiyeti, royalty ücretlerinde esneklik yaratma gibi destekler dışında, şirket bünyesinde havuzda bulunan araçları satabilme ve takas imkanı, araç satın alımı için finansman kaynağı yaratma desteği veriliyor. 27 CarrefourSA 25 75 Ürünlerin tek seferde temin edilebilmesi, stok yönetimi, mal kabul sistemi, süreçlerin takibinin tek bir yerden sağlanabilmesi gibi sistemlerle operasyonu kolaylaştırıyor. 28 1453 Osmanlı 24 12 Şubelere hijyen ve sosyal mesafe kuralları hakkında eğitimler verildi. Her şube için farklı aksiyon planları oluşturuldu. Reklam yapılması gereken bölgelerde, reklam destekleri verildi. Pandemi sürecinde, şubelerin ödemeleri gereken royalty bedelleri konusunda şubelere esneklik sağlandı. rin artık dijitalleşmeyi de başarı hedeflerine eklemek zorunda kaldıklarına dikkat çeken Aydın, sözlerine şöyle devam ediyor: "Dijital platformların kullanımı artık bir gereklilik. Bu platformları en verimli kullanabilen markalar pandemi sürecinden en az etkilenen şirketler oldu. Yeni dönemde yatırım için yapılması gereken sermaye tutarının düşüklüğü ve birçok bankanın sağladığı kredi olanakları ile franchising sektörünün gerilemesinden ziyade ilerleyeceği kanaatindeyim." HİBRİT FRANCHISE MODELİ Diğer yandan franchise ekosistemindeki markalar, pandemi sürecinde teknolojik altyapılarının güçlendirmeye başladı. Şirketler konsept güncelleme, ürün çeşitlendirmesi, hizmet kalemlerini güncellemek gibi birçok yeniliğe ve farklılığa odaklandılar. Yeni dönem markalar için hibrit franchise tanımının 2021'de tüketici beklentileri ¦ Tüketiciler için 'acil ihtiyaç' kategorisi önemini koruyacak. ¦ 2021'de tüketici davranış ve alışkanlıklarında geriye dönüş beklenmiyor. Hayatın ağırlık evde devam etmesi nedeniyle ev-yaşam harcamalarında değişiklik olmayacak. ¦ Outdoor aktiviteleri önem kazanıyor, bu alana yönelik giyim ve ekipman harcamalarının artarak sürmesi bekleniyor. ¦ Tüketicinin marka bağımlılığı azalıyor, satın almada 'fiyat' odaklı karar verme eğilimi devam ediyor. ¦ Fiyat nedeniyle private label (özel marka) ürünlere talep artacak. ¦ E-ticaret ve dijital kanallarda yaşanan müşteri deneyiminin iyileştirilmesi için lojistik ve kargo süreçlerinde yapılanma sürüyor. ¦ Kargo ve lojistik tedarikçilerinin stratejik ortaklıklar kurması bekleniyor. ¦ 'Aynı gün teslim' yaklaşımı yaygınlaşacak. ¦ Sektöre hizmet veren kargo şirketlerinin sayısı ve şirketlerin yatırımları artacak.